Chẩn đoán tự kỷ ở phụ nữ trưởng thành: Vì sao con số đang gia tăng?

Tự kỷ là gì? Một góc nhìn tổng quan

Tự kỷ không phải là một khái niệm mới, nhưng cách chúng ta hiểu và chẩn đoán nó đã thay đổi theo thời gian. Trước đây, Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê các Rối loạn Tâm thần (DSM-IV) phân chia tự kỷ thành nhiều dạng khác nhau, bao gồm Hội chứng Asperger. Tuy nhiên, vào năm 2013, DSM-5 đã gộp chúng lại thành một thuật ngữ chung: Rối loạn phổ tự kỷ (ASD), nhấn mạnh rằng chứng tự kỷ có thể biểu hiện ở nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng.

Theo Tiến sĩ James McPartland từ Yale, cốt lõi của chẩn đoán tự kỷ nằm ở sự khác biệt trong tương tác xã hội và giao tiếp. Đây là một rối loạn phát triển có từ sớm, và các dấu hiệu của nó thường xuất hiện ngay từ thời thơ ấu. Nhưng tại sao vẫn có những trường hợp đến tận khi trưởng thành mới được chẩn đoán?

Nguyên nhân của chứng tự kỷ: Đâu là lời giải đáp?

Không có một nguyên nhân đơn lẻ nào dẫn đến chứng tự kỷ. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự khác biệt trong cấu trúc não, biến thể di truyền, và một số yếu tố môi trường có thể đóng vai trò quan trọng.

Điều thú vị là yếu tố di truyền có mối liên hệ chặt chẽ với chứng tự kỷ. Trong các cặp song sinh giống hệt nhau, khả năng cả hai đều mắc ASD lên đến 98%, trong khi ở song sinh khác trứng, con số này giảm xuống 53%. Ngoài ra, một đứa trẻ có nguy cơ mắc chứng tự kỷ cao hơn đáng kể nếu anh chị ruột của chúng cũng mắc bệnh.

Vì sao ngày càng nhiều phụ nữ trưởng thành được chẩn đoán mắc tự kỷ?

Số lượng phụ nữ trưởng thành được chẩn đoán mắc chứng tự kỷ đang gia tăng, nhưng điều đó không có nghĩa là nhiều người mắc chứng tự kỷ hơn trước. Theo Tiến sĩ Catherine Lord, chuyên gia về ASD tại UCLA, điều này chủ yếu là do chúng ta đang ngày càng giỏi hơn trong việc nhận diện chứng tự kỷ – đặc biệt là ở nữ giới.

Một lý do khiến phụ nữ ít được chẩn đoán sớm là vì các biểu hiện của chứng tự kỷ ở họ thường tinh tế và khó nhận ra hơn so với nam giới. Các nghiên cứu cho thấy bé gái mắc chứng tự kỷ có xu hướng giao tiếp nhiều hơn và có khả năng che giấu triệu chứng tốt hơn. Điều này khiến chúng không phù hợp với những tiêu chí chẩn đoán truyền thống – vốn được thiết kế dựa trên đặc điểm của nam giới. Ngoài ra, một con đường phổ biến dẫn đến chẩn đoán muộn ở phụ nữ là khi họ đi khám cho con cái của mình. Tiến sĩ Megan Anna Neff – một nhà tâm lý học và cũng là người mắc chứng tự kỷ – chia sẻ rằng nhiều phụ nữ chỉ nhận ra mình mắc ASD sau khi con họ được chẩn đoán.

Khi không được chẩn đoán sớm: Những khó khăn kéo dài hàng thập kỷ

Nhiều phụ nữ mắc chứng tự kỷ không được chẩn đoán trong suốt nhiều năm, điều này có thể dẫn đến bối rối và khó khăn kéo dài trong cuộc sống.

• Cần sự ổn định và thói quen: Họ thường cảm thấy bất an khi kế hoạch bị thay đổi đột ngột và có thể bị đánh giá là cứng nhắc.
• Gặp khó khăn trong quan hệ xã hội: Từ thời thơ ấu, họ có thể gặp vấn đề với tình bạn nhưng không hiểu tại sao.
• Nhạy cảm giác quan: Những kích thích môi trường như tiếng ồn lớn, ánh sáng chói có thể gây căng thẳng quá mức.
• Áp lực che giấu: Họ phải cố gắng rất nhiều để thích nghi với xã hội, như tập dượt trước các cuộc trò chuyện hoặc sao chép hành vi của người khác.

Những khó khăn này có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm thần như lo âu, trầm cảm và rối loạn ăn uống. Theo Tiến sĩ Neff, việc được chẩn đoán đúng giúp họ có cơ hội hiểu rõ bản thân và tìm ra cách quản lý cuộc sống tốt hơn.

Chẩn đoán tự kỷ: Hành trình không hề dễ dàng

Chẩn đoán tự kỷ ở người lớn không đơn giản như làm một xét nghiệm máu. Hiện tại, không có tiêu chuẩn y tế nào đảm bảo độ chính xác tuyệt đối. Các chuyên gia thường sử dụng các công cụ đánh giá như ADOS-2, nhưng nó không được thiết kế cho người lớn muốn chẩn đoán lần đầu.

Một vấn đề khác là sự phổ biến của thông tin sai lệch trên mạng xã hội. Mặc dù hashtag #autism có đến 11,5 tỷ lượt xem trên TikTok, nhưng chỉ có khoảng 25% nội dung là chính xác. Điều này gây ra sự nhầm lẫn và có thể dẫn đến việc chẩn đoán sai hoặc tự chẩn đoán không chính xác.

Nếu bạn nghi ngờ mình mắc chứng tự kỷ, hãy trao đổi với bác sĩ chăm sóc chính hoặc tìm đến các chuyên gia tâm lý và thần kinh có kinh nghiệm về ASD. Một trung tâm nghiên cứu về tự kỷ cũng có thể là nơi đáng tin cậy để nhận chẩn đoán chính xác hơn.

Lời kết: Hiểu rõ bản thân là chìa khóa quan trọng

Việc hiểu và chấp nhận bản thân là bước đầu tiên quan trọng trong hành trình đối phó với chứng tự kỷ. Chẩn đoán đúng không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn giúp những người mắc ASD tìm thấy sự hỗ trợ phù hợp và phát triển tiềm năng của mình. Nếu bạn hoặc ai đó bạn quen biết đang gặp khó khăn, đừng ngần ngại tìm kiếm sự trợ giúp từ các chuyên gia. Bởi lẽ, nhận thức đúng đắn chính là chìa khóa giúp mỗi người sống một cuộc đời trọn vẹn hơn.